Alles dat je moet weten over Italiaanse wijn

Italië maakt naast pasta en pizza ook fantastische wijnen. Het land produceert ongeveer 500 miljoen hectoliter wijn per jaar en is daarmee ‘s werelds grootste wijnproducent. Maar wat maakt Italiaanse wijnen zo speciaal en onderscheidend? Hier zijn slechts enkele van de redenen waarom ze elke slok waard zijn.

1. Italië is de thuisbasis van een ongelofelijke diversiteit aan inheemse druivenrassen. Het lijkt wel alsof elk pittoresk stadje zijn eigen unieke druif heeft. Het resultaat? Een scala aan prachtige wijnen die alleen op hun thuisbasis kunnen floreren. En dat is best bijzonder!
2. Wijnland Italië heeft hiernaast een geografisch voordeel. Het land bevat duizenden kilometers bergen en kustlijnen langs de Adriatische en Tyrreense Zee. Dat betekent dat er een eindeloze variatie aan hellingen, zonneschijn en klimaatzones is. Of je nu van noord naar zuid, oost naar west reist, je vindt altijd een andere wijnstijl. 
3. Italië heeft ook een grote variatie aan bodems waarin druiven geteeld worden. Het terroir speelt een cruciale rol bij het produceren van kwaliteitswijn. Elke regio heeft zijn eigen unieke smaak en karakter. Italiaanse wijn is dus meer dan slechts een glas. 

Wat zijn de verschillende soorten druivenrassen die groeien in Italië?

Italië is een land waar druiven letterlijk overal groeien. Van de uitgestrekte wijngaarden tot de lokale achtertuin, niets wordt verspild. De grote verscheidenheid aan druivenrassen die alleen in Italië groeien, verklaart waarom het land ‘Oenotria’ wordt genoemd. Eeuwenoude lokale druivenrassen zijn de basis voor de meeste wijnen in Italië, ondanks de introductie van internationale rassen. Denk aan Syrah of Merlot. Als sommeliers ontdekken we nog steeds nieuwe druivenrassen, waardoor Italiaanse wijn verkennen een spannend avontuur blijft. Op zoek naar de beste Italiaanse wijnen? Deze druivenrassen moet je zeker niet missen.

Sangiovese

Sangiovese is de held van Italië. Deze druif schittert in Toscane en vormt de basis van de topwijnen Chianti Classico, Vino Nobile di Montepulciano en Brunello di Montalcino. Sangiovese is uitdagend vanwege de hoge tannines en zuren, maar dat maakt hem juist uniek! Om de tannines te verzachten heeft Sangiovese warmte nodig om te rijpen en vaak een lange houtrijping. Bovendien wordt hij soms gemengd met andere druiven om meer kleur, body en zachtheid te creëren. Sangiovese-wijnen hebben vaak fruitige tonen van kersen, zwarte bessen en specerijen met een verfrissend zuurtje. Deze wijn gaat het beste samen met eten, zoals harde kazen, rood vlees en wildgerechten. Proost!

Nebbiolo

Naast Barbera is de Nebbiolo-druif de bekendste blauwe druif van Piemonte. Deze druif daagt wijnboeren uit, want hij gedijt enkel goed in de milde, lange herfst van Piemonte. Naarmate Nebbiolo-druiven ouder worden, ontwikkelen ze zachtere en zoetere smaken die hun stevige en tanninerijke begin transformeren. Topwijnen als Barolo, Barbaresco en Nebbiolo d’Alba danken hun karakteristieke smaak van rood fruit, kruiden, tabak en leer aan de Nebbiolo-druif. Deze wijnen hebben weinig kleur, maar wel veel tannines, waardoor ze lang bewaard kunnen worden. Een beetje tijd op eikenhouten vaten verzacht de structuur nog verder. De Nebbiolo-wijn is ideaal te combineren met stevige gerechten, zoals rood vlees, truffelgerechten en paddenstoelen. Geniet van deze bijzondere Italiaanse druif en zijn heerlijke wijnen!

Pinot Grigio

Als je aan Italië denkt, denk je waarschijnlijk vooral aan rode wijnen. En niet zonder reden. In het mediterrane Italië zijn slechts weinig klimaatzones geschikt voor de teelt van witte druiven. Gelukkig is er een witte druivenras die perfect gedijt in het noorden van Italië: Pinot Grigio! Deze druif uit Frankrijk gedijt perfect in Trentino-Alto Adige, Veneto en Friuli-Venezia Giulia. Elke regio brengt zijn eigen unieke twist aan de wijn. Alto Adige-wijnen zijn bloemig en zuur, terwijl Friuli-wijnen perzik- en kalkaroma’s bevatten. Pinot Grigio is meestal licht, verfrissend en heeft subtiele kenmerken van groene appel en peer met een aangename zuurgraad. Perfect voor een aperitief of bij lichte gerechten, zoals salades en vis. Pinot Grigio is niet voor niets een van de populairste witte druivenrassen in Italië!

Wat zijn de verschillende wijnregio’s in Italië?

Italië heeft een unieke lichaamsbouw met twintig wijngebieden. Deze wijngebieden kun je grofweg in vier zones opdelen: noordwest, noordoost, midden en zuid plus de eilanden. Elke zone heeft zijn eigen bijzondere eigenschappen, die worden bepaald door verschillen in temperatuur, zonuren en neerslag. 

Noordwest Italië: Piemonte, Ligurië, Lombardije, Valle d’Aosta

Onder noordwest Italië vallen de wijngebieden Piemonte, Ligurië, Lombardije en Valle d’Aosta. Elk van deze regio’s heeft zijn eigen unieke landschap en klimaat. Piemonte kent een landklimaat, terwijl de Adriatische Zee juist van invloed is op Lombardije. En in Ligurië krijgen de druiven volop warmte en zon. In noordwest Italië vind je druivenrassen als Barbera, Nebbiolo, Dolcetto, Rossese, Mascato Bianco, Cortese, Arneis en Vermentino. Wijnkenners zijn vooral fan van de robuuste, tanninerijke rode wijn van de Nebbiolo druif. Eigenlijk draait het allemaal om Piemonte, de parel van noordwest Italië!

Piemonte

De wijnregio Piemonte staat bekent om haar kwaliteitswijnen. In Piemonte ben je letterlijk ‘aan de voet van de bergen’ tussen de Alpen en de Apennijnen. Zelfs minder dan 5% van de wijngaarden in Piemonte zijn officieel vlak geclassificeerd. Door de verschillende hoogtes heeft de bodem ook een gevarieerde samenstelling. Bijvoorbeeld kalkhoudende leisteen, zand of zandleem. Hierdoor hebben de druiven ook een unieke smaak. Het hoogtepunt van Piemonte is het gebied Langhe, dat is uitgeroepen tot werelderfgoed door UNESCO. Wat betreft druivenrassen is er één die bovenuit springt: Nebbiolo. Hier vloeien de beroemde Barolo en Barbaresco wijnen uit voort. Naast Nebbiolo is Barbera de op een na meest toonaangevende druif in Piemonte. En als je echt wilt genieten van Piemonte, combineer dan de wijnen met witte truffels. Een echte smaaksensatie!

Noordoost Italië: Veneto, Friuli, Trentino-Alto Adige, Emilia-Romagna

Het noordoosten van Italië herbergt topregio’s, zoals Trentino-Alto Adige, Friuli Venezia-Giulia, Veneto en Emilia Rogmagna. De wijngebieden staan bekend om hun technologie en kwaliteit. Dit kosmopolitische gebied teelt internationale druivenrassen en heeft slechts zeven DOCG-zones. Het noordoosten van Italië heeft een gevarieerd klimaat en diverse bodemsamenstellingen. Hier groeien voornamelijk Pinot Grigio en Prosecco, twee van de meest bekende druivenrassen uit de streek. Als gevolg van de toenemende wereldwijde vraag naar Prosecco wilden de Italianen het druivenras beschermen. De naam van het druivenras werd veranderd naar ‘Glera’ om de herkomst van de wijn te waarborgen. Het meest prominente wijngebied van noordoost Italië? Dat is natuurlijk Veneto!

Veneto

Veneto is welbekend als vakantiebestemming aan het Gardameer en van de wijnbeurs Vinitaly in Verona. Maar wist je dat Veneto de grootste DOC-wijnregio van Italië is? Ja, je leest het goed! Veneto produceert 1/5 van alle Italiaanse kwaliteitswijn met jaarlijks zo’n 2 miljoen hectoliter geclassificeerde wijnen. Het is voornamelijk te danken aan de provincie Verona, die beroemd is om haar Soave, Valpolicella en Bardolino wijnen. Soave is een lichte, frisse en droge witte wijn met medium body en heerlijke smaak. Bardolino en Valpolicella zijn heldere, lichte rode wijnen met de smaken van kersen en rode bessen. Drink je liever mousserende wijnen? Dan is het oosten van Veneto de perfecte plek voor jou! Hier produceren ze Prosecco als frizzante en spumante.

De druk van spumante is 3 tot 6 bar, die van frizzante 1 tot 2,5 bar. Een spumante bruist als een champagne of cava, frizzante bubbelt maar een beetje.

Midden-Italië: Toscane, Umbrië, Marche, Abruzzen, Molise, Lazio

Het Apennijnengebergte verdeelt Midden-Italië niet alleen geografisch, maar ook cultureel en wijnbouwkundig. De westkant, grenzend aan de Tyrrheense Zee, omvat Toscane, Lazio en Umbrië. Aan de oostkant, door de nabijheid van de Adriatische Zee, vind je de Marche, Abruzzen en Molise. De wijnen die hier geproduceerd worden verschillen in stijl, kwaliteit en druivensoorten. De druiven profiteren van het gevarieerde klimaat, met matige tot warme en droge omstandigheden. En Toscane, wat een plek! De prachtige heuvellandschappen zijn het hart van de Italiaanse rode wijn, voornamelijk gemaakt van de Sangiovese-druif. Gewoonweg fantastisch! 

Toscane

Toscane is de mooiste regio van Italië. De regio staat bekend om haar adembenemende landschappen én wijnen. Samen met Piemonte is Toscane de meest beroemde en belangrijke wijnregio van Italië. Hier vind je zeven DOCG-regio’s:

Brunello di Montalcino, Vino Nobile Di Montepulciano, Carmignano, Morellino di Scansano, Chianti, Chianti Classico en Elba Aleatico Passito.

Als het gaat om wijnproductie is Sangiovese de koning van Toscane. Met uitzondering van Elba, bevatten alle DOCG-regio’s in Toscane ten minste 70% Sangiovese. Het is zelfs het meest geplante druivenras in heel Italië. De wijngaarden beslaan samen een gebied van ongeveer 120.000 voetbalvelden. Dat is nogal een wijntje! Als je de beste van Toscane wilt proeven, moet je de Chianti Classico regio bezoeken. De rode wijnen zijn een perfecte balans tussen zoet, rijp fruit en frisse zuren, waardoor ze uitstekend passen bij allerlei gerechten. Onze tip: bezoek Castello di Brolio. Waanzinnig mooi wijnhuis met heerlijke wijnen!

Zuid-Italië: Sicilië, Campanië, Apulië, Calabria, Basilicata, Sardinië

De welvaart in Italië is historisch gezien geconcentreerd in het noorden. Dit heeft bijgedragen aan een kloof tussen noord en zuid. Het noorden van Italië blinkt al langer uit in wijnproductie en -kwaliteit ten opzichte van het zuiden. Het zuiden van Italië produceerde wijn voornamelijk voor de massa en export, niet voor kwaliteit. Maar hier zijn de omstandigheden ideaal. Talloze zonovergoten wijngaarden en inheemse druivensoorten die het ontdekken waard zijn! Denk aan Primitivo (Zinfandel), Negroamaro, Aglianico, Nero d’Avola en Nerello Mascalese. Gelukkig komt er nu verandering in deze situatie. Wijnmakers in het zuiden, zoals in Apulië en Sicilië, streven naar kwaliteit en behalen nationaal en internationaal succes. Hierdoor is Zuid-Italië misschien wel een van de meest veelbelovende wijngebieden van Italië geworden.

Apulië 

Apulië (Puglia) staat bekend als de meest productieve wijnregio van Italië. In het verleden stond de regio bekend om de hoge opbrengst per hectare, ten koste van de kwaliteit. Daarom zijn er weinig noemenswaardige DOC-regio’s in Apulië. Sinds 1980 is Apulië, door de focus op kwaliteit, opnieuw op de kaart gezet als belangrijke wijnregio. Apulië heeft een gunstige locatie met uitgestrekte kustvlakten en gemakkelijk te bewerken heuvels in het binnenland. De zon schijnt hier veel en dat is precies wat druivenrassen Primitivo en Negraomaro nodig hebben! De primitivo druif is te vinden in de DOC-regio Primitivo di Manduria. Deze wijnen hebben een medium tot volle body en een hoog alcoholpercentage. Hierdoor hebben ze een intense en complexe smaak die lang kan blijven hangen. Je proeft tonen van leer, gedroogde kruiden, aardbei, geglaceerde bes en gekruide sinaasappel. De Primitivo di Manduria DOC heeft ervoor gezorgd dat Apulië weer op de kaart staat. Steeds meer gerenommeerde wijnhuizen investeren in deze regio, waardoor de wijnindustrie van Apulië blijft groeien. 

Hoe lees je een Italiaans wijnetiket?

Italiaanse wijnetiketten zijn uitdagend om te lezen vanwege de ontbrekende uniforme etiketteringsregels. Dit maakt het moeilijk om te weten welke informatie belangrijk is. Gelukkig is er sinds 1963 in Italië een wet die wijn categorieën en herkomstgebieden bindend vastlegt. Deze wet is nog steeds van kracht, maar is wel herzien. Als je een fles Italiaanse wijn in huis hebt, kijk dan op het etiket of de volgende elementen aanwezig zijn:

VdT is een goede keuze als je een betaalbare, ongecompliceerde wijn zoekt zonder al te veel poespas. VdT staat namelijk voor Vino da Tavola, oftewel tafelwijn. Dit is een eenvoudige wijn zonder exacte geografische herkomstbenaming en vermelding van jaargang. Meestal zijn dit goedkopere wijnen die zijn samengesteld uit verschillende regio’s en soms zelfs verschillende jaargangen. Maar hé, wie weet vind je wel een verborgen parel tussen al die flessen. Als je echter op zoek bent naar de beste kwaliteit, dan kun je beter voor een andere optie gaan.

Wil je een wijn met iets meer karakter dan een tafelwijn, maar niet de duurste opties? Dan zijn IGP-wijnen misschien wel jouw go-to! IGP staat voor Indicazione di Geografica Protetta (of Tipica). Dit betekent dat deze wijnen van een specifieke regio komen en aan bepaalde productie-eisen moeten voldoen. Sommige IGP-wijnen worden gemaakt van druiven die niet typisch Italiaans zijn, zoals Merlot, Cabernet Franc en Syrah. De wijnen kunnen verrassend lekker zijn en hebben vaak een fantasierijke naam. Dus probeer eens een IGP-wijn en wie weet ontdek je een nieuwe favoriet!

Ben je een echte wijnliefhebber en wil je zeker weten dat je kwaliteit in je glas hebt? Let dan op het DOC-etiket! Deze afkorting staat voor Denominazione di Origine Controllata. Dit betekent dat de wijn aan de hoogste kwaliteitsnormen voldoet en uit een specifiek productiegebied komt. Met een DOC-wijn zit je dus altijd goed en kun je zorgeloos genieten van een heerlijk glas Italiaanse wijn. Cheers!

Topkwaliteit Italiaanse wijn? Let dan op de letters DOCG op het etiket. Dat staat namelijk voor Denominazione di Origine Controllata e Garantita. Dat is een hele mond vol! Maar wat betekent het? Nou, dat je te maken hebt met de allerhoogste kwaliteitsaanduiding die er is in Italië. Het is eigenlijk de triple-A rating van de wijnwereld! DOCG-wijn moet voldoen aan strikte kwaliteitseisen van DOC, en nóg strengere specificaties voor verbouwen, rijpen en kwaliteit. Een smaakervaring die je niet snel zult vergeten. Dus, pak een DOCG-fles met beide handen aan en geniet van Italiaanse topkwaliteit!

Vertalingen Italiaanse termen

Italiaanse wijnetiketten zijn vaak verwarrend met veel informatie. Verschillende druivensoorten, geografische herkomst of zelfs een verzonnen naam. Hoe bewaar je het overzicht? Om je een beetje wegwijs te maken, hebben wij een aantal etiketaanduidingen op een rijtje voor je gezet. En onthoudt: geniet van elke slok! Daar draait het uiteindelijk allemaal om!

Wat zijn enkele goede instapwijnen uit Italië?

Gooi die kurk eraf, want het is tijd om de wereld van Italiaanse wijn te ontdekken! Ontdek de verfijnde smaken van Italiaanse wijnen met tal van instapwijnen uit verschillende regio’s en druivenrassen. Wil je iets fris en fruitigs? Misschien is een Pinot Grigio wel wat voor jou. Of wat dacht je van een zoete Primitivo? Of je nu een kenner of een beginner bent, er is altijd wel iets om van te genieten.

Wat is de geschiedenis van Italiaanse wijn?

Italië wordt beschouwd als één van de oudste wijnproducerende regio’s ter wereld. Het is gedocumenteerd dat de Etrusken al wijn produceerden in het toenmalige Italië rond het 8e of 7e millennium v.Chr. In de tijd van de oudheid speelde wijn een belangrijke rol in het Romeinse rijk en werd het gezien als een symbool van beschaving en rijkdom. Na de val van het Romeinse rijk verdween de wijnproductie grotendeels in Italië, maar kwam het later weer op de rails tijdens de Middeleeuwen. In deze periode werden kloosters belangrijke centra van wijnproductie en wijnhandel. Renaissance. In de 19e eeuw kreeg de Italiaanse wijnindustrie een boost door de invoering van nieuwe wijnproductietechnieken en het uitbreiden van wijngaarden naar nieuwe gebieden. Tijdens deze periode werd ook het DOC-systeem geïntroduceerd, wat de kwaliteit en authenticiteit van Italiaanse wijnen waarborgde.

La vita è bella, maar het leven is nog mooier als je een glas Italiaanse wijn in je hand hebt!